Smog alert i powietrze w samochodzie — czy jesteś bezpieczny?

Spis treści:

• Co to jest smog i kiedy zagraża najbardziej?
• Auta a sprawa smogu
• Smog typu Los Angeles – jaki wpływ na ten rodzaj smogu ma samochód?
• Filtr kabinowy na ratunek
• Jak nie wdychać spalin własnego auta?

O tym, że zjawiska smogu nie powinno się bagatelizować przekonują nas zarówno lekarze, jak i naukowcy. Jeśli powątpiewamy w ostrzegawcze słowa ekspertów, możemy zdać się na wyniki pomiarów powietrza, jakie przeprowadzane są w większości miast. Wynika z nich jednoznacznie, że oto nadchodzi okres, w którym stężenie szkodliwych związków w powietrzu będzie niebezpiecznie wysokie. Niedowiarków przekona być może niedawny raport Europejskiej Agencji Środowiskowej, z którego czarno na białym wynika, że pod względem emisji niektórych związków chemicznych (np. pyłu PM10 czy PM2,5), szczególnie niebezpiecznych dla ludzi, Polska jest tzw. czerwoną wyspą w Europie. Niska jakość powietrza w Polsce przyczynia się do ponad 40 tys. nadmiarowych zgonów rocznie.

Co to jest smog i kiedy zagraża najbardziej?

Co to jesy smog? Smog jest zjawiskiem atmosferycznym, podczas którego w powietrzu występuje wysokie stężenie różnego rodzaju związków – m.in. tlenków azotu, siarki oraz węgla, a także sadzy i pyłków. Zwłaszcza te ostatnie mają niezwykle niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi i jakość powietrza. Mogą być przyczyną problemów z oddychaniem, prowadzić do raka płuc, zwiększają ryzyko wystąpienia astmy, a w przypadku noworodków utrudniają prawidłowy rozwój organizmu, a to wszystko przez słabą jakość powietrza, która nie sprzyja codziennemu funkcjonowaniu.

Natężenie zjawiska smogu występuje zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Przyczyniają się do niego: 

• bezwietrzna pogoda, 
• mała ilość opadów, 
• unos wtórny szkodliwych pyłów,
• a także, przede wszystkim, działalność człowieka. 

Niebezpieczne związki emitowane są przez przemysł, ale również w wyniku tzw. niskiej emisji będącej głównie następstwem spalania w piecach domowych taniego węgla o niskich właściwościach grzewczych oraz emisji zanieczyszczeń przez samochody.

Auta a sprawa smogu

Wpływ samochodów na powstawanie smogu, czy szerzej zanieczyszczenie powietrza jest akurat dyskusyjny. A dokładniej skala tego problemu. Auta, w szczególności te najnowsze, emitują coraz mniej trujących związków, które są skutecznie eliminowane bądź zatrzymywane poprzez różnego rodzaju filtry. Z drugiej jednak strony duża liczba samochodów w większych miastach sprawia, że nawet jeśli emisja zanieczyszczeń przez pojedynczy pojazd jest nieznaczna, to już łączna wartość tych substancji emitowanych przez wszystkie auta na danym obszarze może być niebezpieczna. 

Polecamy artykuł: Jak działa kurtyna powietrzna w samochodzie? Kompendium wiedzy

Minionej zimy przedstawiciele Warszawskiego Alarmu Smogowego alarmowali na przykład, że w Warszawie auta wytwarzają aż dwie trzecie wszystkich zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia obecne są m.in. w pobliżu najbardziej ruchliwych arterii drogowych, na dużych skrzyżowaniach oraz na zakorkowanych odcinkach dróg. Długotrwała ekspozycja w takich miejscach jest wyjątkowo szkodliwa. Gryzący dym spalin to problem zwłaszcza największych miast, ale nie tylko. Również w mniejszych miejscowościach zdarzają się ogromne potoki aut.

Bez względu na to, jak znaczna jest rola pojazdów samochodowych w powstawaniu smogu, poruszając się w centrach dużych miast jesteśmy narażeni na jego negatywne działanie. Co więcej, jadąc autem jesteśmy cały czas pomiędzy innymi pojazdami, a więc w strefie, gdzie zanieczyszczenie powietrza może być dużo wyższe. Jeśli dodamy do tego fakt, że za kierownicą wielu z nas spędza każdego dnia nawet 2-3 godziny, a w ciągu godziny przez kabinę przemieści się nawet 500 l powietrza, to w teorii ryzyko zachorowania na choroby układu oddechowego wśród kierowców i pasażerów jest niewspółmiernie wysokie.

Objawy długotrwałego przebywania na smogu to m.in.:

• gryzący, suchy kaszel,
• ból gardła,
• alergia,
• podrażnienie oczu, gardła i nosa,
• niewydolność oddechowa,
• choroby płuc i serca,
• astma i duszność,
• obniżenie odporności,
• znużenie i zwiększone zmęczenie, spowodowane niedotlenieniem mózgu.

Smog typu Los Angeles – jaki wpływ na ten rodzaj smogu ma samochód?

Największy wpływ na jakość powietrza w Polsce ma tzw. niska emisja. To m.in. kotły i piece na paliwa stałe, stosowane w domach jedno i wielorodzinnych. Duże znaczenie mają też fabryki, przedsiębiorstwa czy gospodarstwa rolne. Warto jednak pamiętać, że dane te dotyczą smogu typu londyńskiego, który w Polsce jest największym problemem i występuje głównie zimą. Oprócz tego istnieje też zjawisko smogu typu Los Angeles, zwanego także smogiem fotochemicznym. Czym różnią się oba rodzaje smogu i co to jest smog typu Los Angeles?

• Smog londyński – jego główną przyczyną jest ogrzewanie budynków węglem oraz innymi paliwami stałymi, dlatego występuje głównie od października do marca, czyli w sezonie grzewczym. Im niższa temperatura powietrza, tym większy problem smogu. Składa się głównie z pyłów PM2,5 oraz PM10, w których zawieszone są cząsteczki sadzy, węgla oraz różnego rodzaju tlenków.
• Smog typu Los Angeles – powstaje w strefach subtropikalnych, a do jego powstawania przyczyniają się spaliny samochodów oraz wysoka temperatura. Najczęściej występuje więz latem, w najbardziej zatłoczonych oraz zurbanizowanych miastach. Jednym z czynników sprzyjających występowaniu tego rodzaju smogu jest słoneczna pogoda, stąd też nazywa się go smogiem fotochemicznym.

Powstawanie smogu typu Los Angeles jest ściśle związane z samochodami. Tlenki azotu i węglowodory znajdujące się w spalinach samochodami wchodzą w reakcję ze światłem, powodując produkcję silnych i szkodliwych dla zdrowia utleniaczy:

• ozonu,
• formaldehydu,
• nadtlenku ozonu,
• azotanu nadtlenku acetylu.

Smog ten, zwany też smogiem białym, przyczynia się do podrażnienia oczu oraz dróg oddechowych, a w większych stężeniach może mieć działanie toksyczne. Występuje głównie między czerwcem a wrześniem, w temperaturze między 24 a 35 stopni C. Niestety, w jego wychwytywaniu niezbyt dobrze radzi sobie nawet najlepszy przeciwpyłkowy filtr. Smog fotochemiczny nie składa się z pyłu zawieszonego, zatem skutecznie przenika do kabiny pasażerskiej, szkodząc zdrowiu pasażerów.

Filtr kabinowy na ratunek

Na szczęście ze smogiem typu londyńskiego, dominującym w Polsce, nie jest tak źle. W jego przypadku filtry przeciwpyłkowe radzą sobie znacznie lepiej. Już podstawowy filtr kabinowy, którego wkład wykonany jest z materiału, jest w stanie wyłapać sporo zanieczyszczeń, w tym m.in. pyłki PM10, drobnoustrojów czy nawet grzybów. A jeśli zainwestujemy w nieco tylko droższy filtr z wkładem węglowym ochroni nas on przed drobniejszymi cząsteczkami, jakie mogą przenikać do naszego samochodu, a także przed niektórymi gazami. Jeśli kierowca bądź regularnie jeżdżący samochodem pasażer są alergikami, to powinienni obowiązkowo zaopatrzeć się w filtr. Smog nie będzie szkodził płucom, dzięki czemu lepiej zadba się o zdrowie.

Aby zachować czyste powietrze w aucie, filtr kabinowy musi być regularnie wymieniany. Częstotliwość wymian zależy głównie od stopnia zanieczyszczenia powietrza tam, gdzie korzystamy najczęściej z auta. Przyjęło się, że nowy filtr powinniśmy instalować co najmniej raz na rok lub co 10-15 tys. km, a przy intensywniejszym użytkowaniu samochodu w zanieczyszczonych obszarach nawet co pół roku. Jeśli po sezonie zimowym wymontujesz kompletnie czarny filtr, smog z pewnością odpowiada za sporą część brudu.

Przeczytaj też: Czy myjnia automatyczna zniszczy Twoje auto? Sprawdź

Na szczęście nowy filtr jest stosunkowo niedrogi. Wydatek rzędu kilkudziesięciu złotych co sześć miesięcy nie nadszarpnie znacząco naszego budżetu. Sama wymiana w teorii nie należy do zbyt skomplikowanych czynności, ale w niektórych modelach dostęp do filtra może być utrudniony, a jeśli dodatkowo nie chcemy się specjalnie pobrudzić, wówczas możemy zlecić to mechanikowi przy okazji innych czynności serwisowych.  

Filtry kabinowe montowane są w różnych miejscach. Czasem dostęp do wkładu jest bardzo prosty i wystarczy wysunąć filtr spod schowka na rękawiczki. W wielu przypadkach trzeba odblokować i odchylić klapkę schowka przed fotelem pasażera, ale nie jest to skomplikowane. Czasem też filtr znajduje się w konsoli środkowej lub tuż za nią. Wymontowanie go może wymagać ekwilibrystyki, ale szczegółowe instrukcje dostępne w Internecie w tym pomogą. 

Problem pojawia się w momencie, gdy filtr znajduje się w wyjątkowo niedostępnym miejscu lub dostęp do niego wymaga demontażu wielu elementów. Kłopotliwa może być chociażby wymiana filtra znajdującego się na podszybiu. Wówczas niejednokrotnie trzeba odkręcić i wymontować całe podszybie. Łatwo wówczas o wyłamanie zaczepu lub niepoprawne osadzenie nowego filtra – wyjaśnia ekspert Motointegrator.com. 

Dla zapewnienia czystego powietrza w kabinie ważne jest również właściwe serwisowanie klimatyzacji. Jeśli zaniedbamy tę czynność, klimatyzacja nie tylko nie będzie pełniła swoich funkcji, ale dodatkowo może być przyczyną powstawania groźnych bakterii oraz grzybów. Serwis klimatyzacji powinno się wykonywać raz w roku. Optymalnym czasem jest właśnie jesień, po intensywnej eksploatacji tego systemu w miesiącach letnich.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany filtra kabinowego w swojej okolicy:

Jak nie wdychać spalin własnego auta?

Na emisję szkodliwych związków do atmosfery trzeba spojrzeć nie tylko globalnie, ale również jednostkowo. To bowiem pojedyncze samochody w wielu sytuacjach stają się trucicielami, przez które cierpią wszyscy wokół. Nawet krótka przejażdżka za samochodem wyrzucającym z wydechu kłęby gryzącego dymu, może negatywnie odbić się na zdrowiu. Liczba niesprawnych aut, palących olej silnikowy oraz generujących ogromną ilość sadzy, jest niestety w Polsce bardzo duża. W przypadku takiego samochodu trudno jakkolwiek wspominać o normach emisji spalin deklarowanych przez producenta.

Przeczytaj: Wilgoć w samochodzie — skąd pojawia się problem i jak sobie z nim radzić?

Jeszcze gorzej, gdy to nasze własne auto staje się źródłem trujących tlenków azotu, węglowodorów czy pyłów. Mimo że spaliny wydalane są z tyłu pojazdu, duża ich część może przedostawać się do wnętrza. Szczególnie niebezpieczne jest to w sytuacji, gdy układ wydechowy nie jest szczelny. Pęknięty kolektor wydechowy lub rozwarstwiony łącznik elastyczny wydechu mogą wydmuchiwać spaliny wprost pod maskę, skąd przedostaną się wprost do wnętrza. Wlot powietrza kierowanego do kabiny znajduje się bowiem tuż przy podszybiu. 

W skrajnych przypadkach można zauważyć wręcz kłęby dymu wydostające się z nawiewów. Jeśli widzisz coś podobnego lub czujesz zapach spalin, od razu udaj się do warsztatu na diagnozę. Długotrwałe wdychanie spalin może doprowadzić do zatrucia lub śmierci. Utrzymanie samochodu w dobrym stanie to podstawa zdrowej i bezpiecznej jazdy. Listę serwisów, które sprawdzą Twoje auto, znajdziesz w wyszukiwarce www.motointegrator.com